Dyrektywa Drugiej Szansy – ujednolicenie zasad upadłości i restrukturyzacji

W dniu 20 czerwca 2019 r. została przyjęta Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1023 w sprawie ram restrukturyzacji zapobiegawczej, umorzenia długów oraz zakazów prowadzenia działalności, a także środków zwiększających efektywność postępowań w zakresie restrukturyzacji, upadłości i umorzenia długów. Akt ten, określany potocznie jako „Dyrektywa Drugiej Szansy”, stanowi istotny krok w kierunku harmonizacji i ujednolicenia przepisów dotyczących restrukturyzacji i upadłości w Państwach Członkowskich Unii Europejskiej.

Celem dyrektywy jest stworzenie skutecznych i szybkich procedur umożliwiających przedsiębiorstwom znajdującym się w trudnej sytuacji finansowej – lecz jeszcze wypłacalnym w rozumieniu krajowych przepisów – przeprowadzenie restrukturyzacji mającej na celu zapobieżenie upadłości przy zachowaniu tego przedsiębiorstwa, w tym do zachowania miejsc pracy.

Przyjęcie przez Parlament Europejski i Radę Dyrektywy Drugiej Szansy było reakcją na potrzebę zapewnienia spójnych, przewidywalnych i efektywnych ram prawnych w zakresie restrukturyzacji i oddłużania podmiotów gospodarczych na terenie Unii Europejskiej.

Unijny prawodawca wskazał, że dotychczasowa praktyka państw członkowskich w obszarze postępowań restrukturyzacyjnych oraz upadłościowych cechuje się znaczącą rozbieżnością.

Wskazane różnice krajowe w zakresie dostępności procedur, ich skuteczności oraz szybkości postępowania prowadzą do powstania ryzyk inwestycyjnych, w szczególności w zakresie finansowania zewnętrznego, udzielania kredytów kupieckich lub w zakresie kosztów rozwoju działalności danego przedsiębiorcy. Tym samym Dyrektywa Drugiej Szansy zmierza do ujednolicenia podstawowych standardów prawnych w zakresie restrukturyzacji zapobiegawczej oraz postępowań upadłościowych zadłużonym przedsiębiorcom poprzez dostęp do realnej, drugiej szansy w zakresie funkcjonowania na danym rynku.

Jednym z nadrzędnych celów dyrektywy jest zapewnienie, aby przedsiębiorstwa, które są rentowne, ale znajdują się przejściowo w trudnej sytuacji finansowej, w szczególności w zakresie utraty płynności, mogły kontynuować działalność przy wsparciu skutecznych krajowych mechanizmów restrukturyzacyjnych. Podkreśla się potrzebę wdrożenia narzędzi dostępnych na wczesnym etapie zagrożenia niewypłacalnością, co pozwala na podjęcie działań naprawczych przed pogorszeniem się sytuacji do poziomu wymagającego wszczęcia postępowania upadłościowego. Dlatego też należy stosować mechanizmy zmierzające do podejmowania działań już na wczesnym etapie problemów finansowych, zanim przedsiębiorca utraci zdolność do regulowania swoich bieżących zobowiązań.

Warto zaznaczyć, iż jedną z istotnych zmian wprowadzanych przez dyrektywę jest ustanowienie ochrony dłużnika przed egzekucją na czas trwania postępowania restrukturyzacyjnego. Z chwilą wszczęcia postępowania zapobiegawczego następuje automatyczne zawieszenie toczących się postępowań egzekucyjnych oraz zakaz wszczynania nowych egzekucji wobec dłużnika. Ochrona ta miała by obowiązywać przez okres czterech miesięcy, przy czym w wyjątkowych sytuacjach, jeśli przyczyni się to do osiągnięcia celu postępowania zapobiegawczego, łączny czas trwania ochrony nie może przekroczyć 12 miesięcy. Wówczas najistotniejszą kwestią dla takiego dłużnika będzie nie tylko zachowanie swojego przedsiębiorstwa, ale także realna możliwość do prowadzenia negocjacji z wierzycielami oraz opracowania planu naprawczego, przy jednoczesnym zabezpieczeniu majątku przed postępowaniem egzekucyjnym.

W perspektywie czasu skutkiem wprowadzenia ujednoliconych zasad wynikających z Dyrektywy Drugiej Szansy może być większa ochrona interesów zarówno dłużników, ale także i wierzycieli, oraz ułatwienie ponownego, pełnego powrotu przedsiębiorców na rynek, przy zachowaniu stabilności gospodarczej, bez ryzyk chociażby takich jak zakaz prowadzenia działalności czy stygmatyzacji przedsiębiorstwa, które znalazło się w sytuacji utraty płynności.

Należy wskazać, iż projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo restrukturyzacyjne mający na celu dopełnienie implementacji Dyrektywy Drugiej Szansy, został skierowany do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej w maju 2025 roku celem kontynuowania prac legislacyjnych.

Podsumowując, implementacja  Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1023 w zakresie rozwiązań postępowań restrukturyzacyjnych zmierzających do ratowania przedsiębiorstw, ale także w zakresie przyjęcia narzędzi przeciwdziałania  niewypłacalności, powinna niewątpliwie wpłynąć na stabilność systemu gospodarczego państw członkowskich Unii Europejskiej i umożliwić zabezpieczenie interesów zarówno dłużnika, jak i wierzyciela.

Artykuł autorstwa: r. pr. Michał Kulczyński

W razie pytań, a także pomysłów tematów na kolejne wydania Newsletter’a zapraszamy do kontaktu:

[email protected]