Areszt elektroniczny – nowy rozdział w postępowaniu karnym

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego zaproponowała szereg zmian w przepisach postępowania karnego, w tym jedno z najbardziej rewolucyjnych rozwiązań – instytucję aresztu elektronicznego. To nowy środek zapobiegawczy, który ma wypełnić lukę między dozorem Policji a tradycyjnym tymczasowym aresztowaniem, oferując izolację podejrzanego w warunkach domowych. Czy to krok w stronę bardziej humanitarnego wymiaru sprawiedliwości, czy ryzykowny eksperyment legislacyjny? Komentuje nasz ekspert – adw. Mateusz Dudziak.

Na oficjalnej stronie Ministerstwa Sprawiedliwości czytamy, że:

„Rada Ministrów przyjęła przygotowane przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Karnego i Ministerstwo Sprawiedliwości przepisy kompleksowej nowelizacji przepisów postępowania karnego. Cel nadrzędny to praktyczne zwiększenie praw do obrony w maksymalnie transparentnym postępowaniu. A ponadto wyeliminowanie kuriozalnych czy bezzasadnych sytuacji, które godzą w prawa obywateli”.

Warto odnotować, że oprócz podstawowego projektu kompleksowej nowelizacji przepisów karnych, Komisja przygotowała także projekt ustawy wprowadzający nieznaną dotychczas prawu karnemu instytucję aresztu elektronicznego.

Czym jest areszt elektroniczny w rozumieniu projektu nowelizacji?

• propozycją nowego środka zapobiegawczego chroniącego prawidłowy przebieg procesu karnego, który zdaniem Komisji, wypełni lukę między dozorem Policji a tradycyjnym tymczasowym aresztowaniem;
• izolacją podejrzanego /oskarżonego do czasu rozpoczęcia wykonywania kary, która ma być mnij dolegliwa od tymczasowego aresztowania z uwagi na „izolację w warunkach domowych”;
• rozwiązaniem zbliżonym technicznie do kary pozbawienia wolności wykonywanej w systemie dozoru elektronicznego.

Czy areszt elektroniczny spełni pokładane w nim nadzieje?

W uzasadnieniu projektu ustawy zwrócono uwagę na zbyt liczne stosowanie tymczasowego aresztowania i zbyt długi czas stosowania tego środka izolacyjnego.

Wszelkie propozycje zmian lub wprowadzenia nowych rozwiązań w prawie, nie tylko karnym, należy zawsze przemyśleć i zweryfikować pod kątem skutków jakie mogą wywoływać. Proponowany przez Komisję nowy rodzaj środka zapobiegawczego może istotnie wpłynąć na zmniejszenie liczby stosowanych tymczasowych aresztowań i długość stosowania tego najsurowszego środka. Pamiętać jednak należy, że wiele z proponowanych w przeszłości nowatorskich rozwiązań spotykało się z oporem w ich praktycznym stosowaniu i niektóre, często słuszne rozwiązania nie były w praktyce wykorzystywane. Tytułem przykładu, wskazać można na nieistniejący już mechanizm zawieszenia wykonania kary grzywny lub ograniczenia wolności. Jeśli areszt elektroniczny zostanie wprowadzony, spotka się on z dotychczasową praktyką wymiaru sprawiedliwości będącą wypadkową stosowania prawa przez pryzmat doświadczenia zawodowego sędziów i prokuratorów. Przedstawiciele zawodów prawniczych powinni odpowiedzieć na podstawowe pytania, czy, a jeśli tak, to w jakich sprawach i okolicznościach procesowych stosować areszt elektroniczny.

Pamiętać należy, że przesłanki do zastosowania środków zapobiegawczych są różne i w niektórych sprawach aktualizują się w większej liczbie. Tytułem przykładu, jeśli w toku postępowania występować będzie realna obawa ucieczki lub matactwa (np. nakłaniania świadków do złożenia zeznań korzystnych dla podejrzanego), to areszt elektroniczny może okazać się nie wystarczający do zabezpieczenia prawidłowego przebiegu postępowania. O ile areszt elektroniczny jest w pewnym sensie wzmocnioną kontrolą miejsca pobytu podejrzanego względem dozoru Policji, (w przypadku aresztu kontrolujemy miejsce pobytu w trybie ciągłym, a nie tylko cyklicznie, kiedy podejrzany stawia się w jednostce Policji w ramach dozoru), o tyle jeśli istnieje obawa matactwa, to samo permanentne monitorowanie miejsca pobytu podejrzanego, nie zapewni w lepszy sposób ochrony przed takimi działaniami podejrzanego. Wówczas tymczasowe aresztowanie może okazać się jedynym rozwiązaniem akceptowanym przez sąd.

Obserwuj nasz blog oraz social media, na bieżąco monitorujemy zmiany prawne i prezentujemy ich plusy oraz minusy w praktyce.

Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej, skontaktuj się z nami. Nasz Dział Prawa Karnego jest do Twojej dyspozycji: [email protected].