Kara ograniczenia wolności – czym jest?

Kara ograniczenia wolności jest jedną z konsekwencji przewidzianych przez kodeks karny, jaką mogą ponieść osoby popełniające przestępstwo. Zwykle dotyczy ona przewinień lżejszej kategorii. Choć uznaje się ją za elastyczną formę sankcji, nie można jej orzekać w każdym przypadku i na dowolny czas. Ponadto ograniczenie wolności ma określoną przez obowiązujące przepisy prawa formę.

Zgodnie z artykułem 32. Kodeksu karnego za popełnienie przestępstwa przewidziane są sankcje w postaci grzywny, ograniczenia wolności oraz pozbawienia wolności. O tym, jakie konsekwencje grożą osobie popełniającej zabroniony czyn, decyduje tak naprawdę rodzaj przestępstwa. Za drobne przewinienia obowiązujące przepisy przewidują możliwość nałożenia na skazanego kary ograniczenia wolności, która w wielu przypadkach jest adekwatniejsza od pobytu w więzieniu i dzięki temu ma większe szanse zakończyć się udaną resocjalizacją.

Czym jest kara ograniczenia wolności?

Ograniczenie wolności zalicza się do tzw. kar wolnościowych, czyli niewiążących się z izolacją skazanego od społeczeństwa np. w zakładzie karnym. W świetle obowiązujących przepisów sankcja ta może przybrać jedną z dwóch form: potrącenie części wynagrodzenia za pracę lub zobowiązanie skazanego do wykonania prac społecznych. Sąd ma prawo także orzec oba wymienione obowiązki jednocześnie.

W przypadku prac na cele społeczne, ich wymiar może wynieść od 20 do 40 godzin w miesiącu. O rozpoczęciu odbywania kary informuje skazanego przydzielony kurator zawodowy. To on w ciągu siedmiu dni od doręczenia orzeczenia sądu określa i wskazuje miejsce pracy, jej rodzaj oraz termin rozpoczęcia odbywania tego rodzaju sankcji.

Potrącenie wynagrodzenia może dotyczyć od 10 do 25 procent otrzymywanej zapłaty w stosunku miesięcznym. Pieniądze te przeznaczane są na cele społeczne wskazane przez sąd. Potrącenia można dokonać jedynie w przypadku skazanych pozostających w stosunku pracy, a więc osób zatrudnionych. W przypadku orzeczenia kary, sąd zawiadamia o fakcie pracodawcę i wskazuje, na czyją rzecz oraz gdzie powinna trafić część wynagrodzenia ukaranego w ten sposób pracownika.

Ile trwa ograniczenie wolności?

Zgodnie z paragrafem pierwszym art. 34 Kodeksu karnego, ograniczenie wolności może być orzeczone na okres minimum miesiąca i maksimum dwóch lat. W tym czasie istnieje możliwość zmiany formy orzeczonej sankcji. W uzasadnionych, szczególnych wypadkach, sąd ma prawo dokonać takiej modyfikacji w obie strony, to znaczy zamienić prace społeczne na potrącenie wynagrodzenia lub odwrotnie. Gdy dochodzi do takiej sytuacji, sąd przyjmuje 20 godzin prac równoważnym 10 procentom potrącanej płacy. Co istotne – taka modyfikacja kary nie następuje z urzędu. Aby była możliwa, należy wcześniej złożyć stosowny wniosek wraz z uzasadnieniem.

Warto także wiedzieć, że kara ograniczenia wolności może być zamieniona tzw. zastępczą karą pozbawienia wolności. Dzieje się tak chociażby, gdy skazany uchyla się od odbycia zasądzonej mu sankcji.

Kara ograniczenia wolności – dodatkowe obowiązki skazanego

Osoba skazana na karę ograniczenia wolności, poza orzeczoną sankcją, musi podporządkować się szeregowi innych obowiązków. Nie może chociażby zmienić miejsca stałego pobytu bez zgody sądu. Oprócz tego zobligowana jest do udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary. Karze ograniczenia wolności mogą towarzyszyć także takie zobowiązania skazanego, jak przeproszenie pokrzywdzonego, powstrzymywanie się od kontaktu z pokrzywdzonym lub jego bliskimi, powstrzymywanie się od zbliżania się do pokrzywdzonego lub osób z nim powiązanych, powstrzymywanie się od spożywania alkoholu lub zażywania innych środków odurzających.

Zalety wynikające z orzeczenia kary ograniczenia wolności

Ograniczenie wolności orzeka się jedynie w przypadku drobnych przestępstw, za które kara więzienia byłaby zwyczajnie zbyt surowa. Osadzenie w zakładzie karnym kogoś, kto dopuścił się przestępstwa lżejszej kategorii może przynieść skutki odwrotne od zamierzonych. W takich sytuacjach często dochodzi bowiem do dodatkowej demoralizacji skazanego. Zobowiązanie go do wykonania prac pożytecznych społecznie lub potrącanie części otrzymywanego wynagrodzenia w takich sytuacjach nierzadko stanowi środek o wiele dotkliwszy. Celem ograniczenia wolności jest wzbudzenie u osoby, na jaką nałożono tego rodzaju sankcję, woli ukształtowania społecznie akceptowalnych oraz pożądanych postaw, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeby przestrzegania porządku prawnego.