Mediacja gospodarcza: nowy standard w budowlance i inspiracja dla firm

Od 1 marca 2026 r. w Kodeksie postępowania cywilnego pojawi się nowy przepis – art. 458(3a). Zgodnie z nim sądy będą kierowały do mediacji sprawy gospodarcze wynikające z umów o roboty budowlane. Będzie się to działo przed pierwszą rozprawą albo przed posiedzeniem przygotowawczym. Cel wprowadzenia tej regulacji jest jasny. Chodzi o skrócenie postępowania w jednych z najbardziej skomplikowanych sporów gospodarczych i umożliwienie stronom samodzielnego wypracowania rozwiązania.

Dlaczego właśnie budownictwo?

W toku prac legislacyjnych podkreślano, że spory budowlane są złożone i kosztowne, a ich rozstrzyganie wymaga licznych opinii biegłych. To wydłuża – i tak już długie – postępowania w przeciążonych sądach oraz podnosi koszty po obu stronach, a także generuje dodatkowy stres. Mediacja ma temu zaradzić: ograniczyć ryzyko i przyspieszyć wypracowanie rozstrzygnięcia.

Warto mediować także w innych sporach gospodarczych

Choć obowiązek dotyczy na razie spraw budowlanych, ustawodawca wyraźnie premiuje polubowne rozwiązywanie sporów. Dlatego wprowadzenie nowych przepisów to dobry moment, by przyjrzeć się mediacji, aby w przyszłości rozważyć ją jako alternatywę dla sądu.

Jakie są biznesowe korzyści z mediacji?

1. Oszczędność czasu

• Spór można rozwiązać w kilka tygodni, a nie po kilku latach.
• Szybsze zakończenie konfliktu pozwala wrócić do działalności operacyjnej.

2. Niższe koszty

• Koszty mediacji są niższe niż opłaty sądowe, honoraria prawników, ekspertyzy.
• Mniej dni „wyjętych” z życia firmy na potrzeby procesu.

3. Zachowanie relacji biznesowych

• Mediacja zmniejsza napięcia.
• Strony mogą nadal współpracować – co jest ważne w branżach o ograniczonej liczbie partnerów.

4. Poufność

• Rozmowy mediacyjne są tajne.
• Firma unika negatywnego rozgłosu i ryzyka medialnego „prania brudów”.

5. Większa kontrola

• Strony same wypracowują rozwiązanie – nie narzuca go sąd.
• Możliwość uwzględnienia interesów biznesowych, których sąd nie bierze pod uwagę.

6. Elastyczność rozwiązań

• Można uzgodnić rozwiązania niestandardowe – np. częściową spłatę, dłuższy termin, wspólny projekt.
• Mediacja pozwala znaleźć kompromis lepiej dopasowany do realiów biznesu niż wyrok sądu.

7. Lepszy wizerunek firmy

• Pokazuje, że firma potrafi rozwiązywać spory konstruktywnie i profesjonalnie.
• Działa to pozytywnie na partnerów biznesowych, klientów, inwestorów.

8. Zarządzanie ryzykiem

• Szybsze zakończenie sprawy oznacza mniejsze ryzyko finansowe, prawne i reputacyjne.
• Pozwala planować kolejne działania z większą pewnością.

Co to jest mediacja?

Mediacja, najprościej rzecz ujmując, są to poufne rozmowy stron z udziałem bezstronnego mediatora. Mediator umożliwia spokojną rozmowę, porządkuje tematy i pomaga dojść do porozumienia – ale niczego nie narzuca.

Mediacje mogą mieć charakter:

• sądowy – z inicjatywy sądu,
• pozasądowy – z inicjatywy stron.

Nie trzeba więc od razu wnosić sprawy do sądu – można najpierw zaprosić drugą stronę do rozmowy, a nuż uda się rozwiązać spór bez uruchamiania „sądowej machiny”.

Warto wiedzieć: ugoda zawarta przed mediatorem, po zatwierdzeniu jej przez sąd, ma moc ugody sądowej i może być podstawą do egzekucji.

Podsumowanie

Obowiązkowa mediacja w sporach budowlanych to coś więcej niż nowy etap postępowania – to sygnał, że prawo promuje ugody i odciąża sądy. Firmy, które wcześniej przygotują strategię mediacyjną, zyskają przewagę: krótszy spór, niższe koszty i większą kontrolę nad wynikiem.

Warto potraktować 1 marca 2026 r. jako punkt zwrotny – i już teraz zaplanować, jak wdrożyć mediację do firmowej strategii rozwiązywania sporów.

Artykuł autorstwa: r. pr. dr Paweł Rafałowicz

W razie pytań, a także pomysłów tematów na kolejne wydania Newsletter’a zapraszamy do kontaktu:

[email protected]