Wakacyjny koszmar –  kiedy linia lotnicza odwołuje lot lub ogłasza upadłość

Wakacje zaplanowane, bilety lotnicze w ręku, a tu nagle… odwołany lot lub – co gorsza – upadłość przewoźnika. Choć brzmi jak koszmar każdego z nas, taka sytuacja może się zdarzyć. Co możesz zrobić, gdy linia lotnicza zawodzi? Jak dochodzić odszkodowania, kiedy przysługuje Ci pomoc, a kiedy zostajesz z niczym? Wyjaśniamy, jakie prawa przysługują pasażerom w świetle unijnych przepisów i jak skutecznie walczyć o swoje.

Twoje prawa jako pasażera – co mówi prawo?

W Unii Europejskiej, w tym w Polsce, Twoje prawa jako pasażera linii lotniczych chronione są przede wszystkim przez przepisy unijne. Prawo krajowe stosuje się pomocniczo, na przykład w sprawach cywilnych dotyczących dochodzenia roszczeń, ale podstawowe zasady i obowiązki linii lotniczych wynikają z rozporządzenia unijnego.

Na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej obowiązuje Rozporządzenie (WE) NR 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, dalej zwane Rozporządzeniem.

Powyższe Rozporządzenie, jako akt prawa pochodnego Unii Europejskiej, stanowi bezpośrednie źródło praw pasażerów i określa jednolite zasady rekompensaty i pomocy dla pasażerów linii lotniczych w przypadku odwołania lotu lub jego dużego opóźnienia.

Rozporządzenie obejmuje swoim zakresem loty:

• pomiędzy lotniskami położonymi na terytorium państw członkowskich;
• z lotniska położonego na terytorium państwa trzeciego na lotnisko położone na terytorium państwa członkowskiego.

A gdy lot jest obsługiwany przez przewoźnika unijnego także:

• z lotniska położonego na terytorium państwa członkowskiego na lotnisko położone na terytorium państwa trzeciego – na regularnych oraz nieregular­nych liniach lotniczych (czarterowych).

Rozporządzenie dotyczy przewoźników lotniczych wykonujących lub zamierzających wykonywać loty, bez względu na to, czy samoloty są ich własnością, czy przedmiotem dzierżawy.

Rozporządzenia nie stosuje się do:

1. pasażerów podróżujących bezpłatnie lub na podstawie taryfy zniżkowej, która nie jest bezpośrednio lub pośrednio dostępna powszechnie.
   
   • Jednakże, ma ono zastosowanie do pasażerów posiadających bilety wydane przez przewoźnika lotniczego lub operatora wycieczki w ramach programu lojalnościowego lub innego programu komercyjnego.
     
2. do zorganizowanych wycieczek, o ile wycieczka jest odwołana z przyczyn innych niż odwołanie lotu. Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw pasażerów wynikających z dyrektywy 90/314/EWG w  sprawie zorganizo­wa­nych podróży, wakacji i wycieczek.

Kiedy linie lotnicze ponoszą odpowiedzialność?

Linia lotnicza zawsze ponosi odpowiedzialność, jeśli opóźnienie lub odwołanie loty nastąpił z jej winy. Potwierdza to wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19.11.2009 r. sygnatura C-402/07. Ponadto, przyjmuje się domniemanie winy przewoźnika, co oznacza, że to on musi wykazać, że nie mógł uniknąć problemu mimo dołożenia wszelkich starań.

Przy czym, należy pamiętać, że obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty przewidzianej za odwołanie lotu, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków oraz w przypadku wcześniejszego poinformowania pasażera o odwołaniu lotu.

Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 19.11.2009 r. w sprawach połączonych                         C-402/07 i C-432/07 uznał, że problem techniczny, który wystąpił w samolocie, skutkując opóźnieniem lotu, nie jest objęty kategorią „nadzwyczajnych okoliczności”, chyba że przyczyna wystąpienia tego problemu technicznego znajduje swoje źródło właśnie w takich okolicznościach. Oznacza to, że obowiązkiem przewoźnika jest dbanie o stan techniczny samolotu i co do zasady każda awaria będzie przez niego zawiniona. Wyjątkiem będą sytuacje, gdy np. Przyczyną awarii będzie zderzenie się samolotu z ptakiem. Za nadzwyczajne okoliczności uznaje się natomiast strajki pracowników, wybuchy wulka­nu, silne wichury czy chociażby panującą pandemię COVID-19 i związane z nią zamykanie lotnisk.

Rekompensaty i wsparcie za opóźnienie lotu lub odwołanie

Prawo przewiduje trzy główne formy ochrony dla pasażerów:

1. prawo do odszkodowania,
2. prawo do zwrotu należności lub zmiany planu podróży,
3. prawo do opieki.

Kiedy zatem możesz liczyć na taką pomoc od przewoźnika?

Aby móc skorzystać z tych praw, muszą być spełnione dwa podstawowe warunki:

• posiadanie potwierdzonej rezerwacji na dany lot oraz
• stawienie się na odprawę pasażerską  w wyznaczonym czasie – zgodnie z wymogami i w czasie określonym uprzednio na piśmie (w tym poprzez środki elektroniczne) przez przewoźnika lotniczego, organizatora wycieczek lub autoryzowane biura podróży, lub, jeżeli czas nie został określony – nie później niż 45 minut przed ogłoszoną godziną odlotu.

albo

• jeśli przewoźnik sam przeniósł Cię na inny lot, wystarczy samo przeniesienie, niezależnie od powodu.

Przy czym, uwaga! Prawo do odszkodowania nie powstaje automatycznie z chwilą anulowania lotu. Przewoźnik może poinformować Cię o odwołaniu lotu z odpowiednim wyprzedzeniem i/lub zaproponować odpowiednią alternatywę.

Warunki przysługiwania odszkodowania ze względu na termin powiadomienia o warunkach alternatywnego lotu 

Co ciekawe, choć Rozporządzenie nie wskazuje wprost odszkodowania za opóźnienie, zgodnie z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19 listopada 2009 r. C-402/07 – C-432/07 jeżeli pasażer dotrze na miejsce docelowe co najmniej trzy godziny później niż miało się to odbyć planowano, to przysługuje mu takie samo odszkodowanie, jak w przypadku odwołania lotu – o ile przewoźnik nie wykaże nadzwyczajnych okoliczności. Wyrok ten zrównuje sytuację pasażerów lotów odwołanych i opóźnionych.

Stawki odszkodowania – wspólne dla lotów odwołanych i opóźnionych:

Prawo zwrotu należności lub zmiany planu podróży

Uprawnienie to obejmuje trzy alternatywne roszczenia:

1. zwrot w terminie 7 dni pełnego kosztu biletu po cenie za jaką został kupiony, bądź za część podróży, jeżeli dalszy lot nie służy już dłużej jakiemukolwiek celowi związanemu z pierwotnym planem po­dró­ży pasażera, wraz z lotem powrotnym do pierwszego miejsca odlotu, w najwcześniejszym możliwym terminie;
   • uprawnienie to przysługuje pasażerom lotów odwołanych oraz pasażerów lotów opóźnionych minimum 5 godzin
2. zmiana planu podróży, na porównywalnych warunkach, do ich miejsca docelowego, w najwcześniejszym możliwym terminie;
   • uprawnienie to przysługuje pasażerom lotów odwołanych
3. zmianą planu podróży, na porównywalnych warunkach, do ich miejsca docelowego, w późniejszym terminie dogodnym dla pasażera, w zależności od dostępności wolnych miejsc.
   • uprawnienie to przysługuje pasażerom lotów odwołanych

Gdy  przewoźnik oferuje pasażerowi lot z innego lotniska niż to, do którego została zrobiona rezerwacja, wówczas ponosi koszt transportu pasażera z jednego lotniska na drugie lub na inne pobliskie miejsce uzgodnione z pasażerem.

Prawo do opieki

W przypadku opóźnienia (od 2 godzin) oraz odwołania lotu, pasażer zawsze powinien otrzymać bezpłatnie, na koszt przewoźnika, posiłki oraz napoje w ilościach adekwatnych do czasu oczekiwania. Nabywa również prawo do wykonania dwóch rozmów telefonicznych, dwóch dalekopisów, dwóch przesyłek faksowych lub e-mailowych.

Jeśli przez opóźnienie lub zmianę trasy nowy lot ma się odbyć co najmniej dzień później niż pierwotnie planowano, pasażer ma prawo do:

• bezpłatnego noclegu w hotelu (jeśli musi zostać na noc lub dłużej, niż planował),
• bezpłatnego transportu między lotniskiem a hotelem (lub innym miejscem zakwaterowania).

Jak dochodzić swoich praw?

W pierwszej kolejności pasażer powinien wystąpić z reklamacją bezpośrednio do przewoźnika lotniczego odpowiedzialnego za opóźniony/odwołany lot. Reklamacja powinna być sporządzona na piśmie, ponieważ później, w razie jej nie uwzględnienia,  pasażer może zwrócić się ze skargą do Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Istotne jest zatem, by zachować dowód dostarczenia reklamacji przewoźnikowi. Skargę można złożyć nie wcześniej niż po 30 dniach od złożenia reklamacji u przewoźnika, chyba że umowa przewozu lub regulamin przewozu określa krótszy termin do rozpatrzenia reklamacji.

Alternatywnie, istnieje możliwość wytoczenia przeciwko przewoźnikowi lotniczemu powództwa cywilnego. W takich sytuacjach oczywiście możliwe jest skorzystanie z pomocy prawnej radcy prawnego lub adwokata – zarówno na etapie przygotowania reklamacji, jak i w dalszym postępowaniu administra­cyjnym czy sądowym. Profesjonalne wsparcie może zwiększyć szanse na skuteczne dochodzenie roszczeń i odciążyć pasażera od formalności. Zapraszamy do kontaktu z nami – Kancelaria Prawna Sobota Jachira.

Linia zbankrutowała – co zrobić?

W przypadku upadłości linii lotniczej jej działalność zostaje zawieszona lub zakończona, a środki finansowe trafiają do postępowania upadłościowego. Oznacza to, że linia nie może już świadczyć usług ani wypłacać odszkodowań, a pasażerowie stają się wierzy­cielami i mogą zgłaszać swoje roszczenia w tym postępowaniu.

Trybunał Sprawiedliwości UE potwierdził, że rozporządzenie nie obejmuje przypadków upadłości, ponieważ linia nie jest w stanie zapewnić usług ani opieki. W takiej sytuacji warto:

1. sprawdzić możliwość chargebacku, jeśli płaciłeś kartą kredytową,
2. zweryfikować, czy posiadane ubezpieczenie podróżne obejmuje upadłość linii lotniczej,
3. zgłosić roszczenie do syndyka masy upadłościowej, jeśli upadłość została ogłoszona.

Podsumowanie

Każdy pasażer linii lotniczych powinien znać swoje prawa, w tym:

1. Prawo do odszkodowania – w przypadku odwołania lub opóźnienia lotu powyżej 3 godzin, jeśli sytuacja nie wynika z nadzwyczajnych okoliczności.
   • Wysokość: od 250 do 600 euro, w zależności od długości lotu.
   • Przewoźnik może obniżyć odszkodowanie o 50%, jeśli zaoferuje alterna­tywny lot z niewielkim opóźnieniem.
2. Prawo do zmiany planu podróży lub zwrotu kosztów biletu – m.in. gdy lot jest odwołany lub opóźniony o co najmniej pięć godzin.
3. Prawo do opieki – pasażerom należy się:
   • jedzenie i napoje (adekwatne do czasu oczekiwania),
   • możliwość kontaktu ( telefon, e-mail),
   • zakwaterowanie i transport (jeśli nowy lot odbędzie się co najmniej dzień później).

Istotna jest również znajomość odpowiedzialności przewoźnika, w tym za

1. opóźnienia i odwołania, o ile nie wynikają z nadzwyczajnych okoliczności (np. wybuch wulkanu, pandemia, strajk).
2. problemy techniczne samolotu zwykle nie są uznawane za takie okoliczności – odpowiedzialność ponosi linia.

W przypadku stwierdzenia winy przewoźnika możesz dochodzić swoich praw poprzez:

1. reklamację  – pisemnie, z dowodem dostarczenia,
2. skargę do Urzędu Lotnictwa Cywilnego – po 30 dniach, jeśli reklamacja nie przyniosła efektu,
3. pozew cywilny – z pomocą prawnika.

Najtrudniejszą sytuacją dla pasażera jest ogłoszenie bankructwa przez linię lotniczą.

W takim przypadku pasażer nie ma już prawa do odszkodowania na podstawie rozporzą­dze­nia UE, ale może podjąć inne działania, jak

1. chargeback – jeśli bilet opłacono kartą kredytową,
2. sprawdzenie ubezpieczenia podróżnego,
3. zgłoszenie roszczenia do syndyka – w ramach postępowania upadłościowego.

Jeśli linia lotnicza zawiedzie, masz konkretne prawa – warto je znać i skutecznie egzekwować. Zawsze najpierw skontaktuj się z prze­woźnikiem, a w razie odmowy – skorzystaj z dalszych dostępnych środków prawnych. W przypadku upadłości – działaj szybko, by zminimalizować straty.

• jeżeli wyjeżdżasz na wakacje to ty odpowiadasz za swoje dziecko;
• w niektórych przypadkach można obciążyć odpowiedzialnością za szkodę wyrządzoną przez małoletnie dziecko osobie, której powierzasz dziecko pod opiekę np. wychowawcy kolonijnemu;
• jeżeli twoje dziecko ukończyło 13 lat, a nie jest jeszcze pełnoletnie, to odpo­wie­dzialność za szkody może również spocząć bezpośrednio na twoim dziecku;
• młodzież powyżej 18 roku życia sama odpowiada za szkody wyrządzone przez siebie.

Autor: Magdalena Michoń, radca prawny

Powyższy artykuł jest częścią „Wakacyjnego Niezbędnika Prawnego 2025”. 

Znajdziesz w nim aż dwanaście praktycznych artykułów, napisanych przez naszych prawników z myślą o różnych aspektach letnich wyjazdów:

• Estera Raczycka, radca prawny, podpowiada, jakie prawa przysługują pracownikowi na urlopie – i jak zadbać, by nie wrócić z niego z problemami,
• Przemysław Sobiesiak, adwokat i kierownik działu Prawa Nowych Technologii, przestrzega przed zagrożeniami w cyfrowym świecie – od darmowego Wi-Fi po pułapki płatności mobilnych,
• Justyna Kisała, aplikant adwokacki, w dwóch osobnych tekstach wyjaśnia: jakie prawa przysługują dziecku na wakacjach oraz kto odpowiada za szkody wyrządzone przez naszą pociechę,
• Zuzanna Żołud, prawnik, omawia, jak przygotować się na wakacje z naszym czteronożnym członkiem rodziny – psem czy kotem, od dokumentów po wybór przewoźnika,
• Aleksandra Mielcarek, radca prawny, rozwiewa wątpliwości wokół wakacyjnych zakupów – co możemy przywieźć z zagranicy, nie płacąc cła, VAT-u czy akcyzy,
• dr Agnieszka Lewek, adwokat, ostrzega przed „kłopotliwymi pamiątkami” – takimi jak muszle, figurki, nalewki czy… piasek z plaży,
• Natalia Arcimowicz, adwokat, analizuje, kto ponosi odpowiedzialność za wypadek na wakacjach z biurem podróży – i jak skutecznie dochodzić swoich roszczeń,
• Karolina Szdzuj, aplikant adwokacki, radzi co zrobić, jeśli pociąg się spóźni albo nie przyjedzie,
• Olga Dec, adwokat i Marta Pietrzyk-Wudzińska, radca prawny radzą co zrobić, gdy biuro podróży nie wywiązuje się z umowy lub ogłasza upadłość,
• Magdalena Michoń, aplikant radcowski, pisze o tym co można zrobić, gdy linia lotnicza odwołuje lot lub ogłasza upadłość.

Każdy z tych tematów został opracowany z myślą o praktycznych sytuacjach, które mogą przydarzyć się każdemu z nas – bo wakacje to czas relaksu, ale i nieoczekiwanych zdarzeń.

Pobierz cały niezbędnik, kliknij:

POBIERZ