71 737 37 22
Proces karny może przybrać różną postać. Wszystko bowiem zależy od indywidualnych uwarunkowań danej sprawy – przede wszystkim od rodzaju dokonanego czynu zabronionego, kontekstu jego zajścia, zgromadzonego materiału dowodowego itd. Bardzo często zdarza się, że na ogłoszenie wyroku zainteresowanym stronom przychodzi czekać nawet kilka długich lat. Cały ten proces może być jednak skutecznie skrócony za sprawą przewidzianej w polskim prawie instytucji dobrowolnego poddania się karze. Na czym ona dokładnie polega? W jakich sytuacjach warto z niej skorzystać? Co można dzięki niej zyskać? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdą Państwo poniżej.
Czym jest dobrowolne poddanie się karze?
Dobrowolne poddanie się karze jest instytucją polskiego prawa karnego procesowego, uregulowaną w art. 387 Kodeksu postępowania karnego. Polega na możliwości uzgodnienia przez oskarżonego z prokuratorem wymiaru kary oraz innych środków karnych i zastosowania tej kary bez przeprowadzania pełnego postępowania dowodowego przed sądem.
Warunkiem skorzystania z tej instytucji jest przyznanie się oskarżonego do winy oraz okoliczności popełnienia czynu, a także zgoda prokuratora na skorzystanie z tej instytucji prawnej, brak sprzeciwu pokrzywdzonego oraz brak wątpliwości co do okoliczności popełnienia przestępstwa. Rozwiązanie to ma na celu przyspieszenie postępowania karnego poprzez uproszczenie procedury przy jednoczesnym poszanowaniu praw stron oraz zapewnieniu wymiaru sprawiedliwości.
Po co dobrowolnie poddać się karze? Co można zyskać?
Mając na uwadze, że w Polsce obowiązuje domniemanie niewinności i do chwili skazania podejrzany o popełnienie przestępstwa traktowany jest właśnie jako osoba całkowicie niewinna, może wydawać się dziwne, że ktoś będzie chciał z własnej woli poddać się karze, bez przeprowadzenia pełnego postępowania. Rozwiązanie to, w gruncie rzeczy, ma służyć każdej ze stron sprawy, również oskarżonemu. Jeśli bowiem dana osoba wie, że jej wina jest niezaprzeczalna, materiał dowodowy zebrany przez oskarżyciela niezwykle mocny, a do tego dochodzą kwestie osobiste, związane np. z poczuciem moralności, wówczas przyznanie się jest tak naprawdę rozsądnym wyjściem z patowej sytuacji. Dzięki niemu skraca się czas postępowania, unika dodatkowego stresu, a w finalnym rozliczeniu można liczyć na zastosowanie przez sąd łagodniejszych środków karnych (np. krótszą odsiadkę w więzieniu).
Kiedy można skorzystać z dobrowolnego poddania się karze?
Aby możliwe było skorzystanie z instytucji dobrowolnego poddania się karze, konieczne jest spełnienie przesłanek określonych w art. 387 Kodeksu postępowania karnego. Oskarżony musi przyznać się do winy oraz wyrazić zgodę na ustalenie kary lub środka karnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego. Warunkiem jest również brak wątpliwości co do okoliczności popełnienia przestępstwa oraz brak sprzeciwu prokuratora i pokrzywdzonego wobec wniosku oskarżonego. Z tej instytucji nie można skorzystać w przypadku postępowań, w których orzekany jest wyrok nakazowy, ani w sprawach rozpoznawanych w trybie przyspieszonym. Dodatkowo dobrowolne poddanie się karze może być zastosowane tylko do momentu zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej, co oznacza, że instytucja ta jest ograniczona w czasie i wymaga aktywnego działania oskarżonego oraz jego obrońcy we wczesnej fazie postępowania sądowego.
Zobacz: Kara ograniczenia wolności – czym jest?
Zalety dobrowolnego poddania się karze
- Skrócenie czasu postępowania – brak konieczności przeprowadzania pełnego postępowania dowodowego przyspiesza zakończenie sprawy.
- Możliwość uzyskania łagodniejszej kary – sąd może wymierzyć karę poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia lub zastosować łagodniejsze środki karne.
- Mniejsze obciążenie psychiczne – unikanie długiego i stresującego udziału w rozprawach sądowych.
- Przyczynienie się do stabilizacji sytuacji prawnej oskarżonego – szybkie zakończenie postępowania umożliwia wcześniejsze rozpoczęcie wykonywania orzeczonej kary i szybszy powrót do normalnego życia.
- Odciążenie wymiaru sprawiedliwości – instytucja przyczynia się do usprawnienia pracy sądów, co jest korzystne także dla oskarżonego oczekującego na rozstrzygnięcie sprawy.
- Zachowanie kontroli nad ustaleniami kary – oskarżony ma realny wpływ na ustalenia dotyczące wysokości kary i środków karnych we współpracy z prokuratorem.
Wniosek o dobrowolne poddanie się karze – co powinien zawierać? Kiedy należy go złożyć?
Wniosek o dobrowolne poddanie się karze powinien zawierać przede wszystkim przyznanie się oskarżonego do winy oraz zgodę na wymierzenie określonej kary lub innych środków karnych bez przeprowadzania postępowania dowodowego. We wniosku należy wskazać proponowany wymiar kary, uwzględniając zarówno karę główną, jak i ewentualne środki karne, np. zakaz prowadzenia pojazdów czy obowiązek naprawienia szkody. Warto również wskazać okoliczności łagodzące, które uzasadniają wymiar kary ustalony we wniosku. Wniosek taki można złożyć do momentu zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej, co oznacza, że jego złożenie możliwe jest na etapie postępowania przygotowawczego, w postępowaniu przed sądem lub na początku rozprawy. Terminowe złożenie wniosku jest istotne, ponieważ po upływie wskazanego etapu instytucja dobrowolnego poddania się karze nie będzie mogła zostać zastosowana.
Sprawdź także: Obrona konieczna i jej granice – wszystko, co należy wiedzieć
Odrzucenie wniosku o dobrowolne poddanie się karze – kiedy następuje i czy można się odwołać?
Sąd może odrzucić wniosek o dobrowolne poddanie się karze w sytuacji, gdy nie zostały spełnione warunki formalne określone w art. 387 Kodeksu postępowania karnego, w szczególności gdy oskarżony nie przyznał się do winy lub istnieją wątpliwości co do okoliczności popełnienia przestępstwa. Odrzucenie wniosku może nastąpić również wtedy, gdy prokurator lub pokrzywdzony zgłoszą sprzeciw wobec zastosowania tej instytucji albo gdy wymierzona kara byłaby rażąco niewspółmierna do stopnia winy i okoliczności sprawy. W przypadku odrzucenia wniosku postępowanie przeprowadza się w standardowym trybie. Co ważne – odmowa sądu nie przesądza o treści ostatecznego wyroku.
Zasadniczo na postanowienie sądu o odmowie uwzględnienia wniosku o dobrowolne poddanie się karze nie przysługuje zażalenie, a sprawa toczy się dalej według ogólnych zasad postępowania karnego. Oskarżony może jednak ponownie złożyć wniosek (np. jeśli zmienią się jakieś okoliczności sprawy). Istotne tylko, by dokument przedłożyć w odpowiednim czasie, czyli do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania na rozprawie głównej.
Czy dobrowolne poddanie się karze wiąże się z jakimś ryzykiem?
Dobrowolne poddanie się karze, choć wiąże się z licznymi korzyściami, może także nieść określone ryzyka procesowe i osobiste dla oskarżonego. Zgoda na dobrowolne poddanie się karze wymaga przyznania się do winy, co w przypadku błędnego oskarżenia może skutkować skazaniem pomimo faktycznej niewinności. W przypadku nieuwzględnienia wniosku, wcześniejsze przyznanie się do winy może zostać wykorzystane w dalszym toku postępowania. Należy również pamiętać, że sąd nie jest związany ustaleniami wniosku i może wymierzyć karę surowszą od uzgodnionej, jeśli uzna, że zaproponowany wymiar kary jest rażąco niewspółmierny do okoliczności sprawy. Podjęcie decyzji o skorzystaniu z tej instytucji wymaga dokładnej analizy materiału dowodowego oraz konsultacji z obrońcą, aby zminimalizować ryzyko niekorzystnych konsekwencji dla oskarżonego.
Rola prawnika przy dobrowolnym poddaniu się karze
Prawnik odgrywa kluczową rolę w procesie skorzystania z instytucji dobrowolnego poddania się karze, zapewniając oskarżonemu realną ochronę jego praw oraz analizując, czy takie rozwiązanie sprawy leży w jego interesie. Adwokat lub radca prawny dokonuje oceny materiału dowodowego oraz szans procesowych, wskazując, czy przyznanie się do winy i rezygnacja z pełnego postępowania dowodowego są bezpieczne w danej sprawie. Prawnik uczestniczy w negocjacjach z prokuratorem w zakresie ustaleń dotyczących wysokości kary oraz środków karnych, dbając o to, aby wymiar kary był możliwie najłagodniejszy w danych okolicznościach. Pomaga także w prawidłowym sporządzeniu wniosku, tak aby spełniał on wymogi formalne i miał szansę zostać uwzględniony przez sąd. Dzięki wsparciu profesjonalnego pełnomocnika oskarżony minimalizuje ryzyko związane z wykorzystaniem tej instytucji oraz ma kontrolę nad przebiegiem postępowania i ustaleniami kary.
Kompleksową pomoc przy sprawach karnych zapewniamy w Kancelarii Sobota Jachira. Jeśli potrzebują Państwo wsparcia, zapraszamy do kontaktu.
Kancelaria prawna Sobota Jachira
Aktualności
