Nienależyte wykonanie umowy (niewywiązanie się z umowy) – jakie konsekwencje rodzi?

Trudno wyobrazić sobie szeroko rozumiany obrót gospodarczy bez zawierania umów, które regulują zobowiązania stron na gruncie cywilnoprawnym. Takie kontrakty mają za zadanie chronić interesy wszystkich podmiotów, które nawiązują ze sobą współpracę oraz jasno określają jej warunki. Co jednak, jeśli któraś ze stron nie wywiązuje się z zapisów umowy i nienależycie (bądź wcale) jej nie wykonuje?

Zobowiązanie do wykonania umowy – wyjaśnienie

Umowa to nic innego jak formalne potwierdzenie tego, do czego jedna ze stron zobowiązuje się względem strony drugiej, np. do świadczenia określonej usługi. Standardowo, jeśli ta ostatnia zostanie wykonana, tzn. dana strona wywiąże się ze swojego zobowiązania wynikającego z kontraktu, to ten samoczynnie wygasa. Nierzadko bywa jednak, że z różnych względów świadczenie nie zostaje wykonane lub wykonano je w sposób nienależyty. Dobrze skonstruowana umowa powinna przewidywać takie sytuacje i jasno określać odpowiedzialność każdej ze stron za niewywiązanie się z wziętych na siebie zobowiązań. Mowa tu konkretnie o tzw. odpowiedzialności kontraktowej. Dłużnik, czyli strona wykonująca świadczenie, odpowiada za każdą winę doprowadzającą do niewykonania lub nienależytego wykonania zadania będącego przedmiotem umowy. Nie ma znaczenia, czy wina ta jest umyślna czy nie. Jeśli świadczenie to nie może zostać wykonane od samego początku (co wynika z jego natury lub poprzez szkodliwe działanie drugiej strony), wówczas odpowiedzialność dłużnika opiera się na obowiązujących przepisach Kodeksu cywilnego.

Sprawdź: Obowiązek naprawienia szkody – czym jest?

Czym w zasadzie jest niewykonanie umowy?

Najprościej rzecz ujmując – to sytuacja, gdy świadczenie, o jakim mowa w konkretnej umowie, nie zostaje spełnione. Jedna ze stron zobowiązuje się wykonać coś na rzecz drugiej, jednak tego nie robi, co powinno wiązać się z negatywnymi dla niej konsekwencjami. Nierzadko zdarza się, że dłużnik wykonuje podjętej się czynności, ale robi to w sposób nienależyty (niezgodny) z zawartą umową. Wtedy mowa jest z nienależytym wykonaniem umowy.

Co grozi za niewywiązanie się z umowy?

Zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego – dłużnik zobowiązany zostaje do naprawienia szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jakie zostało wyszczególnione w umowie. Wyjątek stanowi wspomniana sytuacja, gdy wymienione wyżej niedopełnienia dłużnika wynikają z okoliczności, za które strona ta nie może ponosić odpowiedzialności. Co do zasady zatem – to na dłużniku w pełni spoczywa obowiązek wywiązania się z umowy i to on ponosi pełną odpowiedzialność za to, jeśli świadczenie nie nastąpi. Jeżeli natomiast pojawią się okoliczności, które uniemożliwiły wykonanie zapisów kontraktu (wspomniane chociażby zlecenie działania niewykonalnym w świetle praw natury), wtedy zobowiązanie może zostać uznane za nieistniejące, wygasłe bądź przy obustronnych zobowiązaniach istnieje możliwość odstąpienia od umowy.

Sprawdź: Klauzule abuzywne – co to? Dlaczego są niedozwolone?

Kary za niewywiązanie się z umowy

Jak już zostało wspomniane – dłużnik, który nie wywiązał się z umowy, jest zobowiązany do pokrycia szkód wynikających ze swojego zaniedbania, jakie poniosła druga strona. Najczęściej kontrahenci dokładnie zaznaczają w kontraktach, jak rekompensowane mają być tego rodzaju szkody majątkowe. W ten sposób zabezpiecza się swoje interesy, a całej współpracy nadaje to w pełni transparentnego charakteru. W ten sposób ułatwia się bowiem w przypadku powstania konfliktu dochodzenia wpłaty określonej kwoty na drodze sądowej. Jeśli jednak umowa nie zawiera przepisów o wysokości kar za niewywiązanie się z umowy lub nienależyte wykonanie zobowiązania,  wierzyciel wciąż może ubiegać się przed sądem o stosowane zadośćuczynienie. O tym, jaką kwotę z tego tytułu się uzyska, decydować będą kwestię indywidualne. Sąd dokładnie zbada przedmiot umowy i przeanalizuje, jakie faktyczne szkody wyrządziło wierzycielowi to, że druga ze stron nie wykonała swojego zobowiązania lub zrobiła to nienależycie.

Tu warto dodać, że określenie kar umownych nie musi oznaczać, że dłużnik od razu musi uiścić drugiej stronie zawartą w kontrakcie kwotę pieniężną. Podmiot, który nie wykonał świadczenia bądź zrobił to w sposób nieprawidłowy, ma możliwość wystąpić do sądu o obniżenie kary lub nawet jej anulowanie, jeśli dowiedzie, że zaistniała sytuacja nie jest wynikiem jego zaniedbania, a np. działań wierzyciela. Sąd w takich sytuacjach musi przyjrzeć się temu, jakie faktyczne szkody poniosła odbiorca świadczenia i czy np. nie przyczynił się do niewywiązania się z umowy dłużnika.

Ja zadbać o swoje interesy?

Najprościej jasno określić kary za niewywiązanie się z umowy już na etapie jej konstruowania. Jeśli stworzenie takiego kontraktu jest dla danego podmiotu zbyt skomplikowane, co wynikać może z charakteru świadczenia, jakiego ma podjąć się jeden z kontrahentów, wówczas warto skorzystać z pomocy prawnika. Pomoc w tworzeniu i analizowaniu umów świadczy nasza Kancelaria – https://www.sobotajachira.pl/prawo-umow/. Oferujemy również pełne wsparcie i obsługę prawną przedsiębiorcom, co może być szczególnie przydatne, gdy sprawia o niewywiązanie się z umowy trafi do sądu. Więcej informacji znajdą Państwo pod tym adresem: https://www.sobotajachira.pl/pomoc-przedsiebiorcom/.